7. ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΩΝ 7 ΥΠΕΡΤΑΤΩΝ ΑΓΝΩΣΤΩΝ
Αδελφοί και Αδελφές μου,
Εάν υπάρχει δυσκολία εις ένα έργον, η δυσκολία αυτή υπάρχει εις την κατανόησιν του σκοπού του.
Τα Τάγμα μας έχει κάποιον σκοπόν και η δυσκολία έγκειται τόσον εις την εφαρμογήν όσον και εις την πλήρη και τέλεια κατανόηση του σκοπού του.
Το αυτό συμβαίνει και εις την ζωήν μας. Η πραγματοποίησις ενός ιδεώδους εξαρτάται από την κατανόησιν του επιδιωκομένου σκοπού. Όταν ξεύρουμε τον σκοπόν τον οποίον επιδιώκομεν, τότε η προσπάθεια είναι μικροτέρα για μας από εκείνον ο οποίος ψάχνει να βρει τον σκοπόν και επομένως ενεργεί τυφλά. Κατ' επέκτασιν, κάθε συσσωμάτωσις εξαρτά την επιτυχία της από την ορθή κατανόηση του σκοπού της.
Το Τάγμα μας είναι μια συσσωμάτωση και έχει λοιπόν έναν σκοπό, δεν έχει όμως τίποτε το κοινό με άλλες παρόμοιες συσσωματώσεις και τούτο διότι έχει σκοπούς πρωτοφανείς, αφού τις περισσότερες φορές αντιβαίνει σε μερικά πράγματα τα οποία ο ανθρώπινος νους για πρώτη φορά ακούει, γι' αυτό και φαίνονται πρωτοφανή, και εις τα οποία ημείς, ως πρωτοφανή, αρχικώς αντιδρούμε. Και επειδή έχουμε την συνήθεια να ερμηνεύουμε όπως εμείς σκεπτόμαστε κάθε διδασκαλία, δια τούτο, ακόμη και αν έχουμε πολλά χρόνια μέσα στο Τάγμα, φτάνουμε να μην γνωρίζουμε τις αρχές του.
Όταν σας εδόθησαν οι βασικές ηθικές αρχές του Τάγματος, αυτές ήσαν αρκετές για να φθάσετε εις το σημείον εις το οποίον έχετε φθάσει μέχρι σήμερον. Από εδώ όμως και εμπρός, χρειάζεται κάτι το ουσιαστικότερον, το φιλοσοφικότερον, για να γνωρίσετε καλύτερον το Τάγμα και σεις να καταλάβετε τι επιδιώκετε και τι θέλετε. Δια τούτο σας συνιστώ να προσέξετε ιδιαιτέρως και να παρακολουθήσετε επισταμένως την παρούσα διδασκαλία, με την απαρίθμηση και εξήγηση των αρχών εκείνων επί των οποίων βασίζεται το Τάγμα. Σας συνιστώ επίσης να μάθετε από στήθους τις αρχές αυτές, ούτως ώστε να τις δουλεύετε εξακολουθητικά και έτσι να τις επεκτείνετε εις την σκέψιν σας ώστε να καταστούν δικές σας.
Είναι πράγματα τα οποία θίγουν ζητήματα άφθαστα και η μελέτη των οποίων είναι εξαιρετικώς ατελείωτος και το θέμα πλούσιον. Σας γεννούν πολλά θέματα προς λύσιν. Είναι αρχές οι οποίες πρέπει να εξετασθούν από πάσης πλευράς, φιλοσοφικής ψυχολογικής και κοινωνιολογικής. Είναι πράγματι αρχές για κάθε άνθρωπο και επεκτείνονται και αφορούν όλα τα ζητήματα των ανθρώπων.
Συνερχόμεθα συχνά εδώ προς τον σκοπόν να καταστήσωμεν τον τρόπον του ζην καλύτερον και να εξετάσουμε και να φροντίσουμε να μάθουμε τι χρειάζεται εις τον κόσμον αυτόν.
Προς τούτο, η καλή προαίρεσις μόνη με την μεγάλη προσπάθεια δεν αρκούν, απαράλλακτα όπως ο γιατρός δεν μπορεί να γιατρέψει τον ασθενή συμπτωματικά, όσον και αν εμφορείται από μεγάλην καλοσύνη και καλή προαίρεση, αν δεν γνωρίζει από τι πάσχει ο ασθενής. Πρέπει πρωτίστως να γνωρίζει την ασθένεια για να κατορθώσει να επιτύχει την ίασιν του ασθενούς.
Κατά συνέπειαν εκείνο που έλειψε δεν είναι η καλή προαίρεση εκ μέρους των ανθρώπων, αλλά η πραγματική επίγνωσις των αναγκών του κάθε ανθρώπου και προς τούτο χρειάζεται πρωτίστως εις τον ούτω σκεπτόμενον να γνωρίζει τον άνθρωπο για να φέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα.
Οι αρχές μας έχουν άφθαστη σημασία διότι θίγουν απόψεις φιλοσοφικές, κοινωνιολογικές και ψυχολογικές, και η γνώσις αυτών είναι απαραίτητος σε κάθε μελετητή για την καλυτέρευση εαυτού και της ανθρωπότητος.
Εφιστώ την προσοχήν σας επί του γεγονότος ότι οι αρχές αυτές είναι απύθμενες. Θα δείτε ορίζοντες καινούργιους και αφαντάστους, πρέπει όμως να μη περάσουν απαρατήρητοι και δεν θα έχετε το ποθητό αποτέλεσμα αν δεν μελετήσετε και εμβαθύνετε εις αυτές.
ΑΡΧΗ 1η. "Το Τάγμα δεν έχει ιδίαν δογματικήν δοξασίαν."
Το Τάγμα μας δεν έχει ιδίαν δογματικήν δοξασίαν. Η δοξασία είναι άθροισμα αρχών επί των οποίων εδράζεται μια σχολή ή μια συσσωμάτωσις. Μ' αυτό δεν πρέπει να νομίζετε ότι το Τάγμα μας δεν πρεσβεύει τίποτε, αφού και αρχές έχει και σύνολον αρχών, καθώς και δοξασίες. Πρέπει όμως να προσέξετε εκείνο που λέγει η αρχή: ότι δηλ., δεν έχει ιδίαν δογματικήν δοξασίαν. Προς τούτο διαφέρει από άλλες συσσωματώσεις.
Το Δόγμα είναι η χρεωκοπία πάσης πνευματικής ερεύνης και πάσης διανοητικής αντιλήψεως. Δόγμα είναι ό,τι αποκαλούμεν άρθρον πίστεως, ό,τι δεν συζητείται, επί του οποίου καμιά αντίρρησις δεν είναι παραδεκτή και πρέπει να γίνεται παραδεκτόν ασυζητητεί και τυφλά. Αυτό είναι και τίποτε άλλο δεν μπορεί να είναι. Υπάρχουν δόγματα θρησκευτικά, επιστημονικά και φιλοσοφικά πάσης φύσεως.
Τα δόγματα, εάν υφίστανται ή έχουν λόγον υπάρξεως, είναι το αίτιον πνευματικής καταπτώσεως και γίνεται το αίτιον φανατισμού και διαμαχών. Ό,τι δεν γίνεται αντιληπτόν, ό,τι δεν δικαιολογείται, φέρει την σφραγίδα του δόγματος και ο ερευνών δεν έχει γνώμην επ' αυτού, δεν μπορεί να μη παραδέχεται εκείνο το οποίον λέγει το δόγμα.
Τα δόγματα επομένως αντιβαίνουν προς την ελευθερίαν του ατόμου και δη, το σπουδαιότερον, προς την πνευματικήν τοιαύτην. Εις το Τάγμα μας εν τούτοις, δεν υπάρχει τίποτε το δογματικό αλλά υπάρχουν αρχές συζητήσιμες και αποδεικνύει κατά τον πλέον λογικόν τρόπον τις αρχές του αυτές οι οποίςε δεν επιβάλλονται αυθαιρέτως. Όχι δε μόνον τούτο, αλλά και αντιτίθεται και απορρίπτει παν το δογματικόν, το αυθαίρετον και παν το οποίον δεν αποδεικνύεται.
Εδώ προβάλλει μια ερώτησις: αφού τόσα είναι τα μειονεκτήματα, το δόγμα και ο δογματισμός έπρεπε τότε να υπάρχουν;
Η απάντησις στην ερώτηση αυτή είναι μερικώς συζητήσιμος. Εμείς θέλουμε να καταλάβουμε και να μορφώσουμε την αντίληψιν και την διάνοιάν μας ούτως ώστε να μπορέσουμε να κάνουμε περισσότερον καλόν εις την ανθρωπότητα.
Μερικά πράγματα είναι περιττά εις την παιδικήν πνευματικήν ηλικίαν. Όταν επί παραδείγματι το παιδί ευρίσκεται εις πλάνην, τούτο συμβαίνει διότι το στάδιον της αντιλήψεως και διανοητικότητός του είναι περιωρισμένον. Όταν τότε σας κάμει μιαν ερώτησιν της οποίας η απάντησις είναι αδύνατον να το ικανοποιήσει, του δίδετε μιαν οποιανδήποτε εξήγησιν που να μπορεί να καταλάβει, με την επιφύλαξιν όμως να του δώσετε την περαιτέρω εξήγησιν όταν θα έλθει η κατάλληλος στιγμή, οπότε θα είναι εις θέσιν να καταλάβει.
Δια τούτο δεν θα έπρεπε να καταδικάσουμε απολύτως πάσαν δογματική θεωρία ως αυθαίρετη. Μ' αυτό όμως δεν διατείνομαι ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι φανατισμένος και να δογματίζει. Όχι βεβαίως. Πρέπει να απορρίπτει όσον το δυνατόν πάσαν εκδήλωσιν δογματική, ούτως ώστε να εξυπηρετεί τις ανάγκες της ανθρωπότητος.
Εάν η Θρησκεία έχει θεσπίσει το δόγμα, τούτο έγινε διότι εις τα σπλάχνα της υπάρχουν όλες οι βαθμίδες ανθρώπων, οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να αντιληφθούν όλη την διδασκαλία της και τα Μυστήρια τα οποία έχει αυτή καθιερώσει. Επόμενον είναι λοιπόν να έχει θεσπίσει τον δογματισμό δι' ορισμένη κατηγορία ανθρώπων. Με ποίον τρόπον δύναται η Θρησκεία να παρουσιάσει στις μάζες των ανθρώπων πάσης κατηγορίας αληθείας, ειμή ως εμβλήματα παραβολικά δια τα οποία καθένας είναι υποχρεωμένος να τα παραδεχθεί ασυζητητεί; Τούτο εθεσπίσθη με καλή προαίρεση, δηλ. το δόγμα δίδεται προσωρινώς με την υπόσχεσιν όταν εξελιχθούν οι μάζες των πιστών να τους εξηγήσει βαθύτερα εκείνα τα οποία προς στιγμήν εκείνοι παρεδέχθησαν ασυζητητεί.
Δια τον ερευνητήν όμως, το δόγμα και ο δογματισμός είναι τελείως απορριπτέα και περιφρονητέα, διότι είναι αντίθετα προς την φύσιν του ανθρώπου. Ο ερευνητής δια της ερεύνης αναλύει και αφομοιώνει την αλήθειαν.
Στις πνευματικές συσσωματώσεις, το δόγμα και ο δογματισμός πρέπει να αποφεύγονται και όπου αι τοιαύται συσσωματώσεις δογματίζουν πρέπει να καταλάβει κανείς ότι οι σκοποί των δεν είναι "ορθόδοξοι" και να αποφεύγονται όπως αποφεύγει κανείς μια κολλητική ασθένεια.
Το Τάγμα μας αποφαίνεται περί της ελευθερίας του ατόμου και δεν παραδέχεται τον δογματισμό ούτε εις ξένην συσσωμάτωσιν, ούτε κοντά του.
Εφ' όσον λοιπόν το Τάγμα μας απορρίπτει το δόγμα και τον δογματισμό, πού βασίζεται όμως; Η απάντησις δίδεται εις την δευτέραν Αρχήν.
Διδάσκει όμως μερικές αρχές και δοξασίες όλως ιδιαζούσης φύσεως. Οι ιδρυτές μας συνήθροισαν ό,τι υπήρξε και ό,τι υπάρχει ως αρχή απορρέουσα εκ της επηρείας του Δώρου (Σοφίας) και της Δώρας (Αγάπης), όλες τις αρχές εκείνες επί των οποίων εβασίσθη η ζωή και το έργον των Μεγάλων Εκλεκτών. Οι αρχές αυτές δεν ήσαν ειμή μια επήρεια των Γεννητόρων Δώρου και Δώρας. Γνωρίζομεν δε ότι ο μεν Δώρος είναι η δευτέρα Αρχή της Σοφίας η δε Δώρα η δευτέρα Αρχή της Αγάπης, ο δε Χριστός και ο Παράκλητος είναι οι πρώτες αντίστοιχες Αρχές.
Η Αγάπη και η Σοφία εξακολουθητικώς επηρεάζουν όλες τις διαφόρους εμφανίσεις των οντοτήτων οι οποίες κατά καιρούς ανεφάνησαν εις τους κόλπους της ανθρωπότητος και οι οποίες έζησαν και δίδαξαν υπό την κατεύθυνσιν των επηρειών τούτων.
Το Τάγμα μας λοιπόν δίδει τις αρχές, δίδει τις κατευθύνσεις τις οποίες, αφού εφαρμόσουν τα μέλη του, δύνανται να τις αναπτύξουν και να τις μεταδώσουν εις την ανθρωπότητα. Δίδει άρα αρχές και όχι δόγματα.
Εδώ πρέπει να γίνει κάποια συσχέτισις διότι η αρχή αύτη φέρει τον αριθμόν 3, δηλ. τον αριθμό της πραγματοποιήσεως. Λέγει λοιπόν η αρχή ότι το Τάγμα δεν παραδέχεται αλήθειαν ομαδικήν, αλλά σχετικήν και ανάλογον προς την αντίληψιν εκάστου.
Όσοι είναι συνηθισμένοι να σκέπτονται όπως όλοι, παραδέχονται μιαν ομαδικήν αλήθειαν. Η αρχή όμως αύτη ορίζει ακριβώς το αντίθετον και ανατρέπει την αντίληψιν της ομαδικής αλήθειας.
Κατά το πρώτον Θεώρημα του Αδ. Εταίρου: "Κάθε άνθρωπος έχει ιδίαν προσωπικότητα", όλοι όμως κάνουμε τα ίδια και τα ίδια πράγματα, ενώ κατά το Θεώρημα ο άνθρωπος πρέπει να κάμει το αντίθετον. Κάτι το ανάλογον κατ' επέκτασιν ισχύει και εδώ: Η ανθρωπότης βασίζεται επί ομαδικών αληθειών, όλη μας δε η δραστηριότης, όλες μας οι πράξεις και η ζωή μας βασίζονται επάνω εις διαφόρους τύπους στερεοτύπους, σκέψεων, αντιλήψεων και αισθημάτων. Έχομεν παραδεχθεί τύπους ο ένας επί του άλλου, το ένα έθνος αντιγράφει το άλλο και εκεί βασίζουμε όλη μας την νοοτροπία, την ενεργητικότητα και την ζωή.
Τα όντα όμως είναι διάφορα και ανόμοια μεταξύ τους και εκδηλώνουν προσωπικότητα διάφορον και ιδιαιτέραν. Όπως τώρα κάνουμε, είναι σαν να προσπαθούμε να βάλουμε όλοι τα ίδια γυαλιά εις τα μάτια μας για να βλέπουμε τα ίδια πράγματα.
Η ομαδική αλήθεια είναι η άρνησις της ανομοιότητος. Πρέπει λοιπόν να αποκηρύξουμε την νοοτροπία που έχουν οι άνθρωποι, ότι καθένας δηλ. αντιπροσωπεύει όλη την αλήθεια, ενώ ο καθένας αντιπροσωπεύει μέρος της αλήθειας και κανείς δεν έχει την ιδίαν ικανότητα που έχουν οι άλλοι.
Η κοινή αλήθεια δεν πηγάζει από την φύσιν μας αλλά από μιαν άλλη μοναδική Πηγή και ο κάθε άνθρωπος έχει και μέρος της αληθείας αυτής. Με την νοοτροπία που έχομεν να προσπαθούμε να κάμνουμε και να σκεπτώμεθα όπως όλοι οι άλλοι, είναι όπως προείπαμε σαν να προσπαθούμε να φορέσουμε τα ίδια γυαλιά όλοι μας, και το αποτέλεσμα θα είναι να καταντήσουμε τυφλοί όλοι μας.
Η ίδια αναλογία με τα μάτια μας εφαρμόζεται και στην νοοτροπία. Η αλήθεια είναι αποτέλεσμα Γνώσεως. Επειδή όμως ό,τι πρεσβεύει κάποιος είναι διάφορον, δια τούτο η αλήθεια δεν είναι δυνατόν να πηγάζει από διάφορες πηγές. Εκείνο που παραδέχονται όλοι οι άνθρωποι είναι ψεύτικο, λανθασμένο, μη πραγματικό. Ούτω σκεπτόμενοι, βασίζομεν όλην μας την ζωήν επί μίας πλάνης. Το αυτό πράγμα δεν είναι δυνατόν να είναι σωστό για 5 ανθρώπους. Δεν είναι δυνατόν να έχωμεν την απαίτησιν όπως η δική μας αντίληψις να αντιπροσωπεύει την ομαδικήν αλήθειαν εις όλον τον κόσμον. Είναι απόλυτον δικαίωμα εις τον καθένα ό,τι ημπορεί να καταλάβει και ημείς οφείλομεν να παραδεχθούμε ό,τι καταλαβαίνει.
Ο φανατισμός είναι "εμπέδωσις της αληθείας" και προκαλεί την νωθρότητα του σκέπτεσθαι. Πρέπει επομένως να παύσωμεν να σκεπτώμεθα με φανατισμόν και να πρεσβεύουμε ό,τι ημείς θεωρούμε καλόν.
Υπάρχουν π.χ. δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα: οι υλιστές και οι ιδεαλιστές. Αυτοί οι άνθρωποι χάνουν τόσον πολύτιμον καιρόν εις τις μεταξύ τους διενέξεις και μ' αυτόν τον τρόπον η ανθρωπότης στερείται πολυτίμων δυνητικοτήτων. Δεν εκδηλώνουν τον χαρακτήρα τους ήρεμα και χωρίς φανατισμό ώστε να παραδεχθεί έκαστος τις αντιλήψεις του λογικώς και ηρέμως, αλλά με τον τρόπον με τον οποίον συζητούν, προκαλούνται αναταραχές και διενέξεις και έτσι όλη τους η δραστηριότητα καταναλίσκεται εκεί, στην με φανατισμό υποστήριξη των απόψεών τους και όχι εις τον στίβον της κοινής πάλης όλης της ανθρωπότητος.
ΑΡΧΗ 4η."Ουδείς δύναται να ιδιοποιήται την κατοχήν της αληθείας".
Δια την αρχήν αυτήν δεν έχομεν να είπωμεν πολλά πράγματα, διότι αύτη είναι απόρροια της 3ης αρχής. Εφόσον δεν παραδεχόμεθα μια ομαδική αλήθεια, είναι φυσικόν να μην παραδεχώμεθα ότι ένας και μόνος άνθρωπος είναι δυνατόν να "κατέχει την αλήθειαν".
ΑΡΧΗ 5η. "Κάθε ανθρώπινον ον κατέχει κόσμον ολόκληρον αληθειών και συλλήψεων".
Κάθε άτομον έχει και ιδιαιτέραν προσωπικότητα και επομένως και τα αποτελέσματα του καθενός είναι ιδιαίτερα και το άτομον αυτό εκδηλώνει ιδιαίτερον σύνολον αληθειών και συλλήψεων. Επομένως οι λόγοι δια τους οποίους εμποδίζομεν το άτομον αυτό να εκδηλώνει την ιδιαιτέραν αυτήν προσωπικότητα είναι οι αυτοί οι οποίοι εμποδίζουν την εκδήλωσιν των αληθειών και συλλήψεων του ατόμου.
Όταν λέγομεν ανθρωπότητα εννοούμεν την εναρμόνισιν διαφόρων ιδιοτήτων καθενός ανθρώπου χωριστά. Η αλήθεια αντιπροσωπεύεται από μερικάς αληθείας όλων των ανθρώπων. Επομένως δεν υπάρχουν ομαδικοί αλλά ατομικοί άνθρωποι και δια της συνενώσεως της συναλλαγής όλων των αληθειών του κάθε ανθρώπου προκύπτει η παγκόσμιος Αλήθεια των ανθρώπων.
Ο άνθρωπος πρέπει να σκέπτεται και να δρα σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους. Όταν αναγνωρίζουμε ότι καθένας μας είναι διαφορετικός, πρέπει η κάθε μας προσπάθεια να τείνει εις την καλυτέρευσιν της ιδίας μας προσωπικότητος, ούτως ώστε η πνευματική μας καλυτέρευσις να μετράται εις το αποτέλεσμα το δικό μας και όχι του άλλου. Όπως οι άνθρωποι έτσι και οι εκδηλώσεις μας υλικές, ψυχικές και πνευματικές πρέπει να πηγαίνουν δίπλα-δίπλα και όχι η μία "πάνω" ή εις βάρος της άλλης, απαράλλακτα όπως οι άνθρωποι βαδίζουν ο ένας δίπλα στον άλλο και όχι ο ένας πάνω στον άλλο. Εκεί δε που υπάρχει ανομοιότης, και τα αποτελέσματα είναι διαφορετικά και αρμονικά και όχι όμοια και επομένως αντικρουόμενα.
Με τα ανωτέρω θα έχετε ήδη αντιληφθεί πόσον απλές αλλά και πόσο σοφές είναι οι αρχές που σας δίδουμε. Μη παραξενευθείτε όμως αν οι αρχές αυτές δεν έχουν εξαπλωθεί εις όλον τον κόσμον. Ο σκοπός μας βεβαίως είναι να μεταδώσουμε τις αρχές αυτές παντού, ωστόσο η προσπάθειά μας αυτή είναι αρκετά δύσκολη. Εάν επρόκειτο να σχηματίσουμε ανθρώπους με τετράδες, το πράγμα θα ήταν κατορθωτόν. Οι άνθρωποι έχουν καταντήσει δουλοπρεπείς και υποτάσσονται εύκολα εις τον κάθε δυνάστην ο οποίος έρχεται και τους αφαιρεί την ελευθερίαν τους. Ενώ ακριβώς εμείς ερχόμαστε να αντιδράσουμε κατά της τάσεως αυτής, ερχόμαστε να διαδώσουμε την απλότητα και να καταστήσουμε τους ανθρώπους ανεξαρτήτους και να εμπεδώσουμε την αλήθειαν της ελευθερίας και όχι το ψεύδος των κάθε είδους δυναστών.
ΑΡΧΗ 7η. "Η ανομοιότης είναι νόμος της εκδηλωμένης φύσεως και όμως η Φύσις είναι μια”.
ΑΡΧΗ 9η. "Εάν η ζώσα φύσις ήτο ομοία, ο Θεός δεν θα υπήρχε."
Ως βλέπετε και οι τρεις αυτές αρχές ομιλούν περί ανομοιότητος. Και δια μεν την 7ην Αρχήν δεν έχουμε να πούμε τώρα τίποτε, διότι έχουμε πολλά ειπή εις το παρελθόν, δια την 8ην Αρχήν, η οποία λέγει ότι η φυσική και ανεπιτίδευτος ανομοιότης είναι το μόνον στοιχείον το οποίον δύναται να προκαλέσει την λάμψιν της αληθείας, δηλ. κάθε άνθρωπος πρέπει να εκδηλώνεται φυσικώς και ανεπιτηδεύτως ανόμοια, διότι υπάρχει και ανομοιότης εξεζητημένη. Δεν πρέπει να μιμούμεθα τους άλλους και δεν πρέπει επίσης να προσπαθούμε να κάμουμε άλλο από εκείνο που είμεθα, διότι τότε φθάνουμε στο άλλο άκρο. Δεν πρέπει να προσπαθούμε να είμεθα όμοιοι με τους άλλους ούτε όμως και να προσπαθούμε να εκδηλωνόμεθα διαφορετικοί από τον εαυτό μας, αλλά όπως πραγματικά είμεθα. Δεν υπάρχει ανάγκη να μιμούμεθα τους άλλους, διότι καθένας από αυτούς δεν εκδηλώνεται σωστά, έχουμε όμως, όπως λέγει και το 3ο Θεώρημα του Εταίρου, ένα διδάσκαλον από τον οποίον πρέπει να αντλούμε τα διδάγματα τα οποία έχουμε ανάγκη και τον οποίον οφείλουμε να έχουμε πρότυπο σ' όλες μας τις πράξεις. Εάν θέλουμε λοιπόν να μιμούμεθα κάποιον, αυτός ο κάποιος πρέπει να είναι η Φύσις.
Ό,τι συμβαίνει με τις πράξεις μας πρέπει να γίνεται και με τις σκέψεις μας. Οι σκέψεις μας πρέπει να είναι δικές μας και όχι ξένες, διότι δεν μπορούμε να σκεπτώμεθα όπως οι άλλοι καθώς τότε και οι σκέψεις μας τότε καταντούν λανθασμέναι.
Οφείλουμε συνεπώς να παρουσιαζώμεθα φυσικά και όχι εξεζητημένα. Το πράγμα βεβαίως δεν είναι εύκολο, χρειάζεται προσπάθεια, συγκέντρωσις και θάρρος, ηθικό και πνευματικό. Ο δρόμος είναι ανηφορικός, αλλά με την προσπάθεια πολλά πράγματα κατορθώνονται.
...........................................................................................
