40. Ο ΥΜΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΟΥ
("Ύμνος της Ψυχής " ή " Ύμνος του Χιτώνα της Δόξης ") - Από τις Απόκρυφες "Πράξεις του Θωμά"
(Ιούλιος 2021)
Ακούστε τον Ύμνο της Ψυχής, τον μύθο που αποκαλείται και Ύμνος του Μαργαριταριού ή Ύμνος του Χιτώνα της Δόξας. Ο Ύμνος αυτός αποτελεί μία αλληγορία για την Λύτρωση και δίδεται μέσα από μια ποιητική εξιστόρηση της περιπετειώδους αναζητήσεως ενός υπέροχου και μοναδικού μαργαριταριού από έναν ευγενή νέο.
Ο Ύμνος, που έχει διασωθεί στο τέλος της Ενάτης Πράξεως στο κείμενο των "Αποκρύφων Πράξεων του Θωμά", βρέθηκε γραμμένος σε Ελληνικά, Συριακά και Κοπτικά χειρόγραφα. Θεωρείται ως το αρχαιότερο κείμενο των “Πράξεων του Θωμά”. Ωστόσο δεν έχει καμία οργανική σχέση με το γενικότερο περιεχόμενο των Πράξων.
Στην ουσία το κείμενο των "Αποκρύφων Πράξεων του Θωμά", περιγράφει την ευαγγελική δράση του Ιούδα Θωμά (δηλαδή του Ιούδα του Διδύμου) στην Ινδία, όπου επιτέλεσε έργο αντίστοιχο με αυτό που ο Παύλος επιτέλεσε στη Δύση. Ο Θωμάς, θεωρείται ότι έφερε κοντά στον αρχαίο βουδισμό την πρωτοχριστιανική παράδοση της Ανατολής. Όμως ο Ύμνος του Μαργαριταριού, παρεμβάλλεται στο τέλος της Ενάτης Πράξεως χωρίς να έχει στην πραγματικότητα καμία σχέση με την διήγηση των Πράξεων και απηχεί Νεοπλατωνικές και Γνωστικές αντιλήψεις. Κάποιοι μελετητές υποθέτουν ότι συγγραφέας του ήταν ένας Σύρος ή Πάρθος Γνωστικός, ο Βαρδησάνης (Bardaisan ή Bardesanes, 154-222 μ.Χ.), τον οποίο ο φιλόσοφος Πορφύριος, ο μαθητής του Πλωτίνου, αποκαλεί απλώς “Ο Βαβυλώνιος”. Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να μιλήσει με σιγουριά επ’ αυτού.
Το κείμενο του Ύμνου, στο οποίο αφθονούν οι εσωτερικοί συμβολισμοί, αποτελεί μια αλληγορική αναφορά στην Πτώση της Ψυχής, στον Εγκλωβισμό της στον Κόσμο της Ύλης και στην επακόλουθη Επάνοδό της στο Φως, στον Οίκο του Πατρός της.
Δύο από τα αρχαιότερα ελληνικά χειρόγραφα του κειμένου των “Πράξεων του Θωμά”, διασώζονται το πρώτο στον Κώδικα Monacensis Greacus 262, του 9ου μ.Χ. αιώνα, ο οποίος φυλάσσεται στο Μόναχο, και το δεύτερο στον Κώδικα Vallicellanus B. 35, του 12ου αιώνα, ο οποίος φυλάσσεται στην Βιβλιοθήκη του Βατικανού και αποδίδεται στον Νικήτα Ευγενειανό, Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης το έτος 1178.
Το κείμενο του Ύμνου της Ψυχής που ακολουθεί, αποδόθηκε στα νέα ελληνικά από το υπάρχον στο Αρχείο μας κείμενο, που η Παράδοσή μας αναφέρει ότι διέσωσαν οι Αδελφοί της Ανατολής όταν εγκατέλειψαν για πρώτη φορά την Έδεσσα της Μικράς Ασίας το έτος 1087, όταν η Έδεσσα, πού ήταν το κέντρο μεταγραφής της Αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας στη Συριακή γλώσσα (πράγμα που έδωσε αργότερα την δυνατότητα για τις επακόλουθες μεταφράσεις της και στην Αραβική γλώσσα), έπεσε για πρώτη φορά στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων.
Λίγο αργότερα, το 1098, οι Σταυροφόροι της Πρώτης Σταυροφορίας νίκησαν τους Σελτζούκους Τούρκους, μετά από κάλεσμα και προτροπή του αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ Κομνηνού (Alexios I Komnenos, 1057-1118) κι έτσι η “Κομητεία της Έδεσσας” (Comitatus Edessanus), αποτέλεσε το πρώτο κράτος που εγκαθίδρυσαν οι Σταυροφόροι και συγκεκριμένα ο Βαλδουίνος ο Πρώτος (Baldwin of Boulogne, 1060-1118), ο μετέπειτα Φράγκος Βασιλιάς της Ιερουσαλήμ, ο οποίος ήταν αδελφός του Ευστάθιου του Τρίτου της Βουλώνης (Eustace III, Count of Boulogne, 1050-1125 περ.), του επονομαζόμενου “Προστάτη των Ναϊτών” και του Γοδεφρείδου του Μπουιγιόν (Godfrey of Bouillon, 1060-1100), του επονομαζόμενου “Προστάτη του Παναγίου Τάφου” (Advocatus Sancti Sepulchri).
Προς τιμήν των Αδελφών της Ανατολής της “Σχολής της Έδεσσας”, οι οποίοι εγκατέλειψαν οριστικά την πόλη όταν αυτή έπεσε και πάλι στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων του Εμίρη Nur ad-Din Maḥmud Zengi το 1144, στον Εσωτερικό Κύκλο της Αδελφότητάς μας έχει εγκαθιδρυθεί η “Τάξη των Ιπποτών του Ήλιου της Έδεσσας και της Παλαιστίνης”, που απονέμεται σε χρισμένους Ταξιάρχες του Τάγματός μας, οι οποίοι έχουν αποδείξει δια των έργων τους ότι έχουν κατακτήσει τον ευγενή αυτόν Τίτλο.
Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ή
ΥΜΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΟΥ
I.
Όταν ήμουν ένα μικρό παιδί και ζούσα στο βασίλειό μου στον σπίτι του Πατέρα μου, ήμουν χαρούμενος κι ευτυχισμένος μέσα στα μεγαλεία και τα πλούτη εκείνων που με φρόντιζαν και με ανέτρεφαν.
Κι απ’ το σπίτι μας στην Ανατολή, οι γονείς μου, αφού μου έδωσαν προμήθειες, με έστειλαν κάποτε να ταξιδέψω. Απ’ τον πλούτο του θησαυροφυλακίου μας, έφτιαξαν ένα δέμα για μένα, τόσο μεγάλο κι ωστόσο τόσο μικρό και ελαφρύ, ώστε να μπορώ να το κουβαλώ μόνος.
II.
Είχε χρυσάφι από τον Οίκο των Beth-Ellaya, ασήμι από το Μέγα Gazak, ρουμπίνια απ’ τις Ινδίες, οπάλιο από τη γη του Κασάν. Με εφοδίασαν επίσης με διαμάντια που μπορούν να συντρίψουν ακόμη και σίδερο.
Μου έβγαλαν όμως τον λαμπρό μου Χιτώνα της Δόξας, που μου είχαν ράψει με αγάπη και μου πήραν τον Πορφυρό μου Μανδύα, που είχε υφανθεί και μετρηθεί για να ταιριάζει μόνο σε μένα.
ΙΙΙ.
Κι έκαναν μια συμφωνία μαζί μου. Την έγραψαν στην καρδιά μου για να μην την ξεχάσω:
“Αν κατεβείς στην γη της Αιγύπτου και φέρεις πίσω το Μοναδικό Μαργαριτάρι που βρίσκεται στη μέση της θάλασσας και φυλάσσεται απ’ το ερπετό που ρουθουνίζει και τρώει την ουρά του, τότε θα ξαναφορέσεις τον Χιτώνα της Δόξας και τον Πορφυρό σου Μανδύα και θα είσαι μαζί με τον αδελφό σου, τον δίδυμο, κληρονόμος του Βασιλείου μας”.
IV.
Έφυγα λοιπόν απ’ την Ανατολή και προχώρησα προς τα κάτω μαζί με δύο Συνοδούς, γιατί ο δρόμος ήταν δύσκολος κι επικίνδυνος και εγώ ήμουν πολύ μικρός για να πορευτώ μόνος.
Πέρασα τα σύνορα του Μεσάν, το μέρος όπου συγκεντρώνονται οι έμποροι της Ανατολής, ήρθα στη γη της Βαβυλώνας και πέρασα τα τείχη του Σαρμπούγκ. Κατέβηκα στην γη της Αιγύπτου κι εκεί, οι Συνοδοί μου αναγκάστηκαν να με αφήσουν.
V.
Κι εγώ πήγα κατ’ ευθείαν στον τόπο του φιδιού κι εγκαταστάθηκα στο λημέρι του περιμένοντας το να κοιμηθεί, για να πάρω το Μοναδικό Μαργαριτάρι.
Κι ήμουν μόνος, ξένος για όλους τους άλλους. Και τότε είδα κάποιον νέο απ’ τον δικό μου λαό, έναν όμορφο νεαρό Ευγενή της Ανατολής, ο οποίος ήρθε κοντά μου και με συντρόφευε.
VI.
Το έκανα εκλεκτό μου φίλο, για να μοιράζομαι μαζί του τις ανησυχίες μου.
Με προειδοποίησε για τους Αιγύπτιους και για τις επαφές με τους μη-καθαρούς. Γιατί είχα φορέσει ρούχα σαν και τα δικά τους, για να μην με υποψιαστούν ότι ήμουν ένας ξένος που ήρθε από μακριά για να κλέψει το Μαργαριτάρι και ξεσηκώσουν το ερπετό εναντίον μου.
VII.
Όμως με την μία ή την άλλη ευκαιρία, έμαθαν ότι δεν ήμουν συντοπίτης τους και φερόμενοι με πονηριά, μου έδωσαν να φάω απ’ την τροφή τους.
Κι έτσι λησμόνησα πως ήμουν γιος βασιλιάδων και άρχισα να υπηρετώ τον δικό τους βασιλιά. Λησμόνησα το Μοναδικό Μαργαριτάρι για το οποίο με είχαν στείλει εδώ κάτω κι απ’ το βαρύ τους φαγητό έπεσα σ’ έναν βαθύ ύπνο.
VIII.
Ενόσω συνέβαιναν όλα αυτά, οι γονείς μου που τα γνώριζαν θλίβονταν για μένα.
Φώναξαν να συγκεντρωθούν όλοι στην Πύλη του Βασιλείου και τότε όλοι οι Βασιλιάδες και οι Πρίγκιπες και οι Ευγενείς της Ανατολής σκέφτηκαν ένα σχέδιο για μένα, για να μην εγκαταλειφθώ μόνος στη γη της Αιγύπτου. Μου έγραψαν λοιπόν μια επιστολή κι ο καθένας από τους Ευγενείς έθεσε το όνομά του:
IX.
“Από μας, τον Πατέρα σου, τον Βασιλιά των Βασιλέων και από την Μητέρα σου, την Κυρία της Ανατολής κι από τον Αδελφό σου τον δίδυμο, που είναι ο επόμενος στη σειρά της διαδοχής, προς εσένα, γιε μας που βρίσκεσαι στη γη της Αιγύπτου, στέλνουμε τον Χαιρετισμό της Ειρήνης μας.
Σήκω και βγες απ’ τον ύπνο σου κι άκουσε τα λόγια μας!
Θυμήσου ότι είσαι Γιός Βασιλέων και δες καθαρά ποιόν υπηρετείς και ποια είναι η σκλαβιά της ζωής σου. Αναλογίσου το Μοναδικό Μαργαριτάρι για το οποίο κατέβηκες κάποτε στη γη της Αιγύπτου!
X.
Θυμήσου τον Χιτώνα της Δόξας σου!
Θυμήσου τον υπέροχο Πορφυρό σου Μανδύα! Μπορείς να τα ενδυθείς σαν διαβαστεί το όνομά σου στο Βιβλίο των Ηρώων, κι όταν, μαζί με τον δίδυμο Αδελφό σου, γίνεις ο κληρονόμος του Βασιλείου μας!”
Η Επιστολή αυτή έμοιαζε με αγγελιοφόρο και σφραγίστηκε με το δεξί χέρι του Βασιλιά για να είναι ασφαλής απ’ τους κακούς, από τα τέκνα της Βαβυλώνας και τους άγριους δαίμονες του λαβυρίνθου του Σαρμπούγκ.
XI.
Κι ύστερα σηκώθηκε και πέταξε με την μορφή Αετού, που σε όλες τις φυλές των πουλιών είναι ο Βασιλιάς. Πέταξε κι ήρθε κοντά μου κι έγινε Λόγος. Απ’ τη φωνή του και τον ήχο των φτερών του, ξύπνησα και βγήκα απ’ τον βαθύ μου ύπνο. Τον κράτησα μέσα μου, τον φίλησα, έσπασα την βασιλική σφραγίδα και διάβασα. Μέσα εκεί υπήρχαν οι λέξεις της Εντολής που ήταν χαραγμένη στην καρδιά μου.
XII.
Και θυμήθηκα πως ήμουν Γιός Βασιλέων κι η ανάμνηση της θέσης μου μ’ έκανε να λαχταρήσω την αληθινή μου φύση.
Θυμήθηκα ξανά το Μοναδικό Μαργαριτάρι για το οποίο είχα σταλεί κάτω στη γη της Αιγύπτου κι άρχισα να γοητεύω το ερπετό που ξεφυσούσε δαγκώνοντας την ουρά του.
Το έκανα να πέσει σε ύπνο προφέροντας το Όνομα του Πατέρα μου, το Όνομα του Δίδυμου Αδελφού μου και το όνομα της Μητέρας μου, της Βασίλισσας της Ανατολής.
XIII.
Κι έτσι, άρπαξα το Μαργαριτάρι και ξεκίνησα να επιστρέψω στον Οίκο του Πατέρα μου. Έβγαλα τα ακάθαρτα ρούχα που φορούσα, τα εγκατέλειψα στη γη των Αιγυπτίων και πήρα γυμνός το δρόμο μου για την πατρίδα μου στην Ανατολή.
Στην πορεία μου, βρήκα την Επιστολή που με είχε αφυπνίσει να βρίσκεται δίπλα στον δρόμο μου κι όπως με είχε ξυπνήσει με τη φωνή της έτσι και τώρα με καθοδηγούσε με το φως της.
XIV.
Ήταν γραμμένη σε λαμπερό κίτρινο μετάξι με κόκκινα γράμματα κι έλαμπε μπροστά στα μάτια μου. Κι η καθοδήγησή της με ανακούφιζε από τους φόβους μου, ενώ η αγάπη της με παρακινούσε να προχωρήσω.
Πέρασα λοιπόν γρήγορα τον λαβύρινθο του Σαρμπούγκ και τις Πύλες της Βαβυλώνας κι έφτασα στο Μέγα Μεσάν, το λιμάνι των εμπόρων, που βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα.
XV.
Οι γονείς μου, είχαν ήδη στείλει εκεί απ΄την Υρκανία τα Ενδύματά μου, τον Χιτώνα της Δόξας και τον Πορφυρό Μανδύα μου, που κάποτε μου είχαν αφαιρέσει.
Τα κρατούσαν δύο θησαυροφύλακες, στους οποίους τα είχαν εμπιστευθεί αφού κρίθηκαν άξιοι για την αφοσίωσή τους.
Κι είχα ξεχάσει το μεγαλείο τους, γιατί ήμουν ένα μικρό παιδί όταν τα είχα αφήσει στο σπίτι του Πατέρα μου. Κι ευθύς όπως τα κοιτούσα, ο Χιτώνας της Δόξας έγινε σαν Καθρέφτης του εαυτού μου.
XVI.
Κι είδα μέσα του τον εαυτό μου, όπως και μέσα στον εαυτό μου είδα εκείνον.
Είδα ότι είμασταν σαν δύο ξεχωριστές οντότητες κι ωστόσο είμασταν ένα, αφού είμασταν ίδιοι κι απαράλλακτοι.
Κι είδα ότι οι θησαυροφύλακες που μου είχαν φέρει τα λαμπρά μου Ενδύματα ήταν επίσης δύο, κι ωστόσο ήταν ένα, αφού είχαν την ίδια μορφή και ήταν σφραγισμένοι με την ίδια Σφραγίδα του Βασιλέως των Βασιλέων. Και μέσω αυτών η Δόξα αποκαθίστατο σε μένα, ως απόδειξη της Βασιλείας μου.
XVII.
Κι ο λαμπρός Χιτώνας της Δόξης, χρωματίζονταν από χρυσάφι, βήρυλους, ρουμπίνια, οπάλι και πολύχρωμους σαρδόνυχες. Κι όλα αυτά ήταν καλά στερεωμένα με διαμαντόπετρες. Και πάνω του, ήταν κεντημένη η ίδια η εικόνα του Βασιλέα των Βασιλέων που σκόρπιζε την λάμψη της και είχε το χρώμα των ζαφειριών.
XVIII.
Από αυτό συνειδητοποίησα ότι στον Χιτώνα είχε εργαστεί η ίδια η Γνώση.
Κι όπως ερχόταν προς το μέρος μου διαπίστωσα πως άρχισε να ψιθυρίζει το δικό του τραγούδι κι εγώ μπορούσα κι άκουγα την μουσική του:
“Δες Αυτόν που είναι ενεργός στις καλές πράξεις! Γι’ Αυτόν μεγάλωσα στον Οίκο του Πατέρα μου! Αισθάνθηκα κι Εγώ όπως κι Αυτός, το πώς προκάλεσε την ανάπτυξή μου σύμφωνα με τα έργα του!”
XIX.
Και μετά, με μεγαλοπρεπείς κινήσεις ο Χιτώνας απλώθηκε προς το μέρος μου και ευρισκόμενος στα χέρια των δωρητών του, βιαζόταν να έρθει κοντά μου για να τον κρατήσω. Κι η Αγάπη με παρότρυνε να τον πάρω.
Κι άπλωσα τα χέρια μου, τον κράτησα και ντύθηκα την ομορφιά των χρωμάτων του κι ύστερα, τυλίχτηκα με τον Πορφυρό Μανδύα μου, που σκόρπιζε παντού το λαμπερό του χρώμα.
ΧΧ.
Έντυσα λοιπόν τον εαυτό μου κι ύστερα ανέβηκα στην Πύλη του Χαιρετισμού και της Λατρείας.
Κι έσκυψα το κεφάλι κι απέδωσα φόρο τιμής στο μεγαλείο Εκείνου, που είχε στείλει τα Ενδύματα για μένα.
Την Εντολή του είχα τώρα εκπληρώσει κι Αυτός εκπλήρωσε την υπόσχεσή Του.
Εκεί, στην Πύλη του Ανακτόρου των Υιών του, έγινα Ένα με τους Πρίγκηπές του.
Γιατί με είχε δεχτεί με χαρά κι εγώ ήμουν μέσα στο Βασίλειό Του μαζί με Αυτόν.
XXI.
Προς Εκείνον όλο το πλήθος των Ευγενών Υπηρετών Του τραγουδούσε Ύμνους με γλυκιά φωνή.
Μου υποσχέθηκε ότι έπρεπε γρήγορα να ταξιδέψω μαζί Του για να πάμε στον Θρόνο του Βασιλιά των Βασιλέων και ότι με τα πλούσια δώρα μου και το Μοναδικό Μαργαριτάρι μου, σύντομα θα παρουσιαζόμουν μαζί Του μπροστά στον Βασιλιά…
